Bron: AD, 5 september 2025, Eric Reijnen Rutten
Patiënten zijn vanaf volgend jaar maanden eerder aan de beurt voor bijvoorbeeld een operatie of afspraak in het ziekenhuis. Zorgverzekeraars krijgen dan namelijk inzicht in wie er op de wachtlijsten staan en gaan mensen actief benaderen als er ergens anders minder wachttijd is.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) verwacht dat komende maandag de handtekening wordt gezet onder een akkoord dat hierover wordt gesloten met de zorgverzekeraars. In dat akkoord wordt afgesproken dat de wachtlijsten eerst opgeschoond worden. De huidige wachtlijsten zijn vervuild: er staan mensen op die niet meer geholpen hoeven te worden.
De zorgverzekeraars krijgen dan vanaf 1 januari volgend jaar te zien wie er op de wachtlijsten staan. Als de wachttijden langer zijn dan volgens de normen mag - de maximale wachttijd ligt doorgaans tussen de vier en tien weken - kan een verzekeraar een patiënt benaderen met een alternatief. Patiënten moeten zodra ze een verwijzing hebben daar wel toestemming voor geven.
Patiënten weten vaak niet dat ze naar elders kunnen
Volgens de Patiëntenfederatie staan patiënten vaak weken en maanden op een wachtlijst zonder te weten dat ze elders sneller terechtkunnen. „Ze worden daar vaak niet op gewezen”, zegt een woordvoerder van de organisatie die de belangen van patiënten behartigt.
Momenteel zijn de wachttijden voor behandelingen gemiddeld het langst voor onder meer hartritmestoornissen en urineverlies of blaasverzaking bij vrouwen. Voor alleen een diagnose moet je vaak ook al enorm veel geduld hebben, zeker bij klachten aan de maag, lever of darm. Bij de ziekenhuizen St. Antonius in Nieuwegein en Utrecht geldt daarvoor een wachttijd van 450 dagen, terwijl mensen bij het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam binnen twee dagen al terechtkunnen.
De zorgverzekeraars zien die verschillen in wachtlijsten nu ook, maar nog niet wie op de lijsten staan. Volgend jaar kan dat wel en kunnen ze hun klanten - als die dat willen - pro-actief gaan benaderen. „Wij willen dat ze dat ook echt gaan doen. Het belang van de patiënt staat voorop, die moet zo snel mogelijk geholpen worden”, stelt de Patiëntenfederatie.
Wachten zorgt voor extra kosten
De woordvoerder noemt de wachttijden in Nederland namelijk ‘veel te lang’. „Patiënten zijn daar echt de dupe van.” Het brengt ook extra kosten met zich mee, omdat mensen bijvoorbeeld langer niet kunnen werken of omdat de gezondheidsklachten verergeren.
Het ministerie heeft er vertrouwen in dat de zorgverzekeraars hun actievere rol gaan oppakken. Reden is dat de zorgverzekeraars zelf om meer inzicht in de wachtlijsten hebben gevraagd. „Zorgverzekeraars hebben een wettelijke zorgplicht”, legt een woordvoerder uit. „Dit betekent dat hun verzekerden binnen een redelijke tijd en reisafstand toegang moeten hebben tot alle zorg uit het basispakket.” Zorgverzekeraars moeten daarom ook nu al voldoende zorg inkopen.
Ook behandelen in het buitenland
VWS verwacht niet dat de zorgkosten hierdoor gaan stijgen. „Wachtlijstbemiddeling betekent niet dat mensen meer zorg krijgen, maar dat ze eerder zorg krijgen.”
Volgens het ministerie mogen patiënten ook uitwijken naar een ander EU-land, als het niet tijdig in Nederland lukt. „Zorgverzekeraars kijken zo nodig zelf ook of zorg over de grens een optie is.”
Zorgverzekeraars Nederland, de brancheorganisatie van de verzekeraars, wil nog niets zeggen over het plan. „Het zorgakkoord is nog niet definitief.” VWS verwacht uiteindelijk wel de handtekeningen van alle zorgpartijen onder het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord, zoals de geplande overeenkomst officieel heet.